Ở huyện Mộc Châu (tỉnh Sơn La), có một “địa chỉ đỏ” còn lưu dấu về một đoàn quân nổi tiếng trong cuộc trường chinh của đất nước. Đó là di tích lịch sử Trung đoàn 52 Tây Tiến ở đồi Nà Bó, thị trấn Mộc Châu (huyện Mộc Châu, Sơn La)...

Chi tiết

Trung đoàn 52 Tây Tiến được thành lập vào năm 1947, có nhiệm vụ phối hợp với quân đội Lào bảo vệ vùng biên giới Tổ quốc. Chiến sĩ của đoàn quân Tây Tiến phần đông là học sinh, sinh viên Hà Nội đang ngồi trên ghế nhà trường, khi đất nước có giặc ngoại xâm, họ rời tay bút, tự nguyện ghi tên, cầm súng ra chiến trường. Địa bàn hoạt động của đoàn quân Tây Tiến khá rộng, chủ yếu là các tỉnh vùng cao Tây Bắc như Hòa Bình, Sơn La, Lai Châu, Thanh Hóa...; chiến đấu trong điều kiện vô cùng khó khăn, thiếu thốn.

Tháng 6-1949, Trung đoàn 52 Tây Tiến đổi tên thành Trung đoàn 12 thuộc Liên khu III. Đến năm 1951, khi Sư đoàn 320 được thành lập, Trung đoàn Tây Tiến trở thành một trong ba trung đoàn của Sư đoàn này. Trong kháng chiến chống Pháp, đoàn quân Tây Tiến đã vượt mọi khó khăn về điều kiện chiến đấu, địa hình để lập nên những chiến công vang dội. Trung đoàn đã vinh dự được tặng Cờ “Quyết chiến, chiến thắng” của Chủ tịch Hồ Chí Minh và được mang tên truyền thống đoàn Đông Biên. Trung đoàn được tặng 8 Huân chương Quân công và 218 huân chương các hạng.

Để ghi lại công lao và truyền thống oanh liệt, vẻ vang của Trung đoàn Tây Tiến, nhân dịp kỷ niệm 60 năm Ngày thành lập Trung đoàn, tại tiểu khu 12, đồi Nà Bó, thị trấn Mộc Châu (Sơn La), Nhà nước đã xây dựng Di tích lịch sử lưu niệm Trung đoàn 52 Tây Tiến. Đây là “địa chỉ đỏ” ghi dấu một thời chinh chiến của đoàn binh Tây Tiến với những chiến công oanh liệt, đồng thời là nơi để thế hệ trẻ học tập về truyền thống tự hào của dân tộc. Năm 2016, sau khi hoàn thành các hạng mục công trình, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã cấp bằng công nhận Khu di tích lịch sử Trung đoàn 52 Tây Tiến là Di tích cấp Quốc gia.

Di tích Trung đoàn 52 Tây Tiến tọa lạc trên đồi Nà Bó giữa bốn bề lộng gió, không gian thoáng đãng, cảnh vật núi rừng thơ mộng, hoang sơ, đậm chất Tây Bắc. Quần thể khu di tích gồm các hạng mục như khu nhà truyền thống, 5 bức phù điêu, đài tưởng niệm, Bia ghi danh chiến sĩ Tây Tiến, khu hoài niệm, đài vọng tưởng. Mỗi hạng mục trong khu di tích đều là một câu chuyện, một kỷ niệm, một chiến công gắn với đoàn quân Tây Tiến.

Vào khu di tích, du khách đi theo 52 bậc đá - là tên của Trung đoàn 52, bậc đá được thiết kế có đoạn thẳng vút, có đoạn uốn lượn tượng trưng cho chặng đường hành quân của đoàn binh Tây Tiến qua những dốc cao, vực sâu vô cùng hiểm trở như câu thơ “Dốc lên khúc khuỷu, dốc thăm thẳm” của nhà thơ Quang Dũng trong bài “Tây Tiến”. Năm bức phù điêu được thiết kế xung quanh quần thể ghi lại những câu chuyện cảm động về chiến công của đoàn quân Tây Tiến. Đài tưởng niệm ở vị trí cao nhất của quần thể, được thiết kế hình cụm lưỡi lê, biểu tượng cho ý chí và tinh thần quyết chiến, quyết thắng của đoàn binh Tây Tiến. Nhìn biểu tượng lưỡi lê, mũi súng hướng lên trời cao, du khách lại vang vọng câu thơ “Heo hút cồn mây súng ngửi trời” của nhà thơ Quang Dũng.

Phía trước đài tưởng niệm là hai biểu tượng gắn liền với chặng đường hành quân của Trung đoàn 52, đó là Thạt Luông - biểu tượng của văn hóa, tinh thần của các bộ tộc Lào gửi tặng đoàn binh Tây Tiến và hoa lau - loài cây rừng gắn với chặng đường hành quân của người lính Tây Tiến tạo nên một không gian thơ mộng, huyền ảo của núi rừng Tây Bắc, như câu thơ: “Người đi Châu Mộc chiều sương ấy/Có thấy hồn lau nẻo bến bờ” (Tây Tiến). Khu hoài niệm, đài vọng tưởng được thiết kế khá đặc biệt với sự bao bọc của kính trong suốt, mở ra một không gian thoáng đãng, nơi du khách có thể quan sát không gian núi rừng Tây Bắc thơ mộng, bồng bềnh sương khói, huyền ảo và đầy bí hiểm.

Đứng trên đài cao ngắm núi rừng Tây Bắc, trong lòng du khách hoài niệm về đoàn binh Tây Tiến với những chàng trai đất Hà thành hào hoa, lãng mạn mà vô cùng dũng cảm, sẵn sàng hy sinh vì đất nước: “Tây Tiến người đi không hẹn ước/Đường lên thăm thẳm một chia phôi/Ai lên Tây Tiến mùa xuân ấy/Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi”…