Đền nàng Han là ngôi đền thiêng từ thế kỷ 17, được phục dựng gần như nguyên gốc sau khi đền chính ngập dưới lòng hồ thủy điện Sơn La.

Chi tiết

Đền nàng Han là ngôi đền thiêng từ thế kỷ 17, được phục dựng gần như nguyên gốc sau khi đền chính ngập dưới lòng hồ thủy điện Sơn La.

Truyền thuyết kể lại rằng: Nàng Han là con gái duy nhất của chúa đất người Khơ-mú ở Chiềng Phung, nay thuộc huyện Quỳnh Nhai. Nàng có tài dùng kiếm, bắn cung xuất chúng nên xin cha được luyện tập cùng quân lính. Cha nàng thuận ý và đặt tên con trai cho nàng là Khum Chương. 

Khi giặc phương Bắc tràn sang xâm lược, chúa đất mở cuộc thi chọn chủ tướng cầm quân ra trận. Khum Chương đã thắng và được phong làm chủ tướng. Còn người đứng sau làm phó tướng là Khum Lụm. Khum Chương cùng phó tướng dẫn quân ngược sông Đà, sông Nậm Na, đánh đuổi giặc phương Bắc qua Chiềng Sa đến Si Xoong Pa Na rồi quay về.

Về nhà, nàng làm lễ cúng áp Mố Chiêng, còn gọi là lễ tắm gội ngày 30 tết. Tắm gội xong thì nghe tin giặc giữ phương Bắc sang cướp phá ở Mường Lò. Nàng lại mặc giáp bào, trở thành Khum Chương cùng phó tướng Khum Lụm cầm quân xuôi sông Đà vào Bắc Yên, vượt núi vào Phù Yên rồi tiến vào Mường Lò đánh đuổi quân giặc chạy tan tác.

Khum Chương cùng quân lính tiến quân khải hoàn trở về. Một buổi chiều, Khum Chương và phó tướng Khum Lụm cưỡi ngựa đi chơi, qua khe suối có nước trong vắt, Khum Chương cúi xuống đưa tay vục nước uống, vô tình để Khum Lụm biết được nàng là gái giả trai. Khum Lụm uất ức phải làm phó cho một nữ nhi nên hô lính đuổi giết Khum Chương.

Khum Chương quay lại rút kiếm chém chết Khum Lụm và thốc ngựa chạy vào rừng sâu. Thấy quân lính hỗn loạn, Khum Chương dừng ngựa ngửa mặt kêu trời. Trời thương nên thả nôi mây xuống đón hồn nàng và cho dội một trận mưa. Bỗng xác Khum Chương và quân lính đều biến thành đá.

Sau khi Khum Chương chết, dân bản đã trả lại tên con gái cho nàng là nàng Han và làm miếu thờ cúng hàng năm vào ngày rằm tháng 3 âm lịch.